Philips Lumify
Artykuł

Termin „ultrasonografia point-of-care (POCUS)” odnosi się do ograniczonych protokołów badania ultrasonograficznego przeprowadzanego przy łóżku pacjenta przez klinicystę w celu oceny wielu schorzeń, takich jak tętniak aorty i wysięk w jamie opłucnej. Te protokoły, które lekarz może wykonać po stosunkowo krótkim okresie szkolenia, zwykle odpowiadają na konkretne pytanie (Tabela 1), co pozwala ukierunkować leczenie. Tym różnią się one od konsultacyjnych, pełnych czyli formalnych badań ultrasonograficznych, które wykonywane są przez techników ultrasonografii, a interpretowane przez radiologów po wieloletnim szkoleniu w odczytywaniu wyników ultrasonografii. POCUS z kolei jest jednym z narzędzi lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Po raz pierwszy zostało ono wprowadzone przez lekarzy pomocy doraźnej, ale wraz z postępem technologicznym umożliwiającym konstrukcję mniejszych, tańszych, „kieszonkowych” ultrasonografów, metoda POCUS jest coraz bardziej dostępna dla lekarzy rodzinnych. Przeprowadzono badanie wykonalności dotyczące stosowania badań POCUS przez rezydentów i specjalistów medycyny rodzinnej, których wyposażono w przenośne ultrasonografy i którym zapewniono w sumie 16 godzin szkoleń. Badanie to wykazało, że jego uczestnicy uznali, że metoda jest łatwa do nauczenia, poprawia wydajność i dokładność diagnostyki, a pacjenci są usatysfakcjonowani.1 86% uczestników badania zgodziło się lub zdecydowanie zgodziło się ze stwierdzeniem, że będą nadal wykorzystywać ultrasonografię POCUS w swojej codziennej praktyce.¹

Pojawia się coraz więcej dowodów wskazujących na to, że ultrasonografia POCUS może przyczynić się do obniżenia kosztów opieki, a jednocześnie do poprawy dostępu pacjentów do opieki medycznej oraz do poprawy ich bezpieczeństwa. Ultrasonografia POCUS może obniżyć bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej, służąc jako narzędzie wstępnej selekcji, umożliwiające ustalenie, którzy pacjenci wymagają bardziej zaawansowanych technik obrazowania, tym samym ograniczając wykorzystanie droższych badań. Badanie porównujące ultrasonografię i tomografię komputerową w ocenie pacjentów z podejrzeniem kamicy nerkowej w oddziale pomocy doraźnej wykazało, że wstępne badanie metodą POCUS umożliwiało obniżenie liczby badań metodą tomografii komputerowej o 59% bez jakichkolwiek zmian wyników.²Badanie danych Medicare dotyczących obrazowania metodą rezonansu magnetycznego przeprowadzone 2008 roku wykazało, że w 45% przypadków rozpoznanie wstępne można było postawić na podstawie badania ultrasonograficznego.³

Mają tu również znaczenie późniejsze koszty powikłań. W badaniu ultrasonograficznym nie stosuje się promieniowania, nie są też znane bezpośrednie działania niepożądane tej metody. Wykazano także, że częste zabiegi, takie jak dostęp żylny, torakocenteza czy artrocenteza charakteryzują się niższymi wskaźnikami powikłań, jeżeli wykonywane pod kontrolą ultrasonografii.^4-6

Oprócz zapewnienia lepszej efektywności kosztów, badanie POCUS w wielu sytuacjach przewyższa badanie przedmiotowe i przeglądowe badanie radiologiczne. Posługując się metodą POCUS, lekarze ogólni oceniają czynność skurczową lewej komory serca z taką samą dokładnością jak kardiolodzy, a nawet studenci medycyny mogą poprawić trafność swoich diagnoz z 50% do 75%.^7,8 Metoda POCUS przewyższa badanie przedmiotowe w różnicowaniu ropnia od zapalenia tkanki łącznej (cellulitis), zmieniając postępowanie w 14% do 56% przypadków.⁹ Ultrasonografia POCUS przewyższa badanie przedmiotowe i badanie radiologiczne klatki piersiowej w diagnostyce wielu zaburzeń pulmonologicznych, w tym wysięku w opłucnej, obrzęku płuc, zapalenia płuc i odmy opłucnowej.^10-15

POCUS w podstawowej opiece medycznej jest fakt, że przyspiesza ona i zwiększa dostęp do obrazowania. Na przykład badanie przesiewowe w kierunku tętniaka aorty brzusznej metodą POCUS charakteryzuje się czułością wynoszącą 99% do 100% w porównaniu do radiologicznych badań przesiewowych, a jego wykonanie zajmuje mniej niż cztery minuty.^16,17 Ocena kończyn dolnych pod kątem zakrzepicy żył głębokich metodą POCUS charakteryzuje się czułością wynoszącą 95% i swoistością wynoszącą 96% w porównaniu do radiologicznych badań przesiewowych i również może być wykonane w czasie krótszym niż cztery minuty.^18,19

Ze względu na korzyści z różnych zastosowań ultrasonografii POCUS, wzrasta zainteresowanie jej stosowaniem w gabinecie lekarza rodzinnego. Na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród dyrektorów programów szkolenia rezydentów przeprowadzonej w 2014 r. stwierdzono, że tylko 2% tych programów zawierało formalny plan szkolenia w zakresie ultrasonografii POCUS, ale 29% respondentów odpowiedziało, że rozpoczęli takie szkolenia w poprzednim roku, a 11% – że są w trakcie wdrażania tego szkolenia.²⁰ W roku 2016 Kongres Delegatów Amerykańskiej Akademii Lekarzy Rodzinnych (American Academy of Family Physicians; AAFP) podjął uchwałę nawołującą do włączenia ultrasonografii POCUS do wszystkich programów kształcenia rezydentów specjalizujących się w medycynie rodzinnej oraz do poszerzenia przez AAFP oferty ciągłej edukacji medycznej obejmującej szkolenia w ultrasonografii POCUS.²¹ Od tamtej pory AAFP opracowała wytyczne dotyczące programu szkolenia w zakresie ultrasonografii POCUS dla uczelni medycznych.²² Źródła dodatkowych informacji dotyczących edukacji w zakresie ultrasonografii POCUS i wdrażania tej metody podano w Tabeli 2.