Codzienna higiena pacjentów implantologicznych

Jednym z najważniejszych elementów mających wpływ na skuteczność przeprowadzonego u pacjenta leczenia implantologicznego jest codzienna higiena jamy ustnej. Ogromną rolę w tym zakresie odgrywają higienistki stomatologiczne, których zadaniem jest m.in. pomoc w doborze odpowiednich akcesoriów i produktów do codziennej higieny, instruktaż higieny oraz motywowanie pacjentów do przestrzegania jej kluczowych zasad.

Leczenie implantologiczne a higiena jamy ustnej

Leczenie implantologiczne jest coraz częściej stosowane jako metoda uzupełniania braków zębowych. Bardzo ważnym czynnikiem zwiększającym szansę na długoterminowe powodzenie leczenia implantologicznego jest utrzymywanie przez pacjenta optymalnej higieny jamy ustnej. Szczotkowanie zębów, regularne czyszczenie języka, oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych – w szczególności w okolicy wszczepu, a także stosowanie płynów do płukania jamy ustnej ma ogromny wpływ zarówno na procesy gojenia i zrastania się implantu z kością bezpośrednio po zabiegu jego wszczepienia, jak i na utrzymanie implantu w jamie ustnej w dłuższej perspektywie czasowej.

Lekarz tłumaczy pacjentowi wpływ higieny jamy ustnej na powodzenie leczenia implantologicznego.

Higiena implantów zębowych – dlaczego jest tak istotna?

Wśród pacjentów wciąż pokutuje przekonanie, że implanty – jako elementy „sztuczne”, wykonane z tytanu – są odporne na działanie mikroorganizmów. Jest to tylko częściowa prawda. Oczywiście w obrębie implantu biologicznie nie jest w stanie rozwinąć się próchnica, ale z uwagi właśnie na materiał, z którego są wykonane, a także chropowatość powierzchni, implanty są miejscem natężonego odkładania się biofilmu bakteryjnego oraz płytki nazębnej. W łatwy sposób przylegają one do implantu – jeśli nie jest on odpowiednio czyszczony przy użyciu odpowiednich narzędzi, może dojść do zniszczenia powierzchni implantu, powikłań oraz w dłuższej perspektywie – do niepowodzenia leczenia.

Co więcej, osadzający się wokół implantu biofilm bakteryjny i płytka nazębna są głównym czynnikiem ryzyka rozwoju periimplantitis, czyli zapalenia tkanek okołowszczepowych wywołanego przez bakterie. Środowisko między tkankami własnymi pacjenta a wszczepem jest w większości beztlenowe, co jeszcze bardziej ułatwia rozwój zapalenia. Prawidłowa codzienna higiena implantów zębowych znacznie obniża ryzyko wystąpienia periimplantitis i zwiększa szanse na skuteczność leczenia.

Jak czyścić implanty zębowe?

Czyszczenie implantów zębowych co do zasady nie różni się od codziennej higieny własnych zębów pacjenta, choć istnieje kilka zasad, co do których trzeba w szczególności edukować pacjentów.

Higienistka stomatologiczna instruuje pacjenta, jak poprawnie dbać o higienę implantów zębowych.

• Higiena implantów zębowych – pasta i szczoteczka

Podstawą higieny jamy ustnej u pacjentów po leczeniu implantologicznym jest szczotkowanie zębów. Należy robić to po każdym posiłku, a co najmniej dwa razy dziennie, przez 2-3 minuty. Jeśli chodzi o dobór pasty do zębów, do codziennej higieny implantów sprawdza się zdecydowana większość dostępnych na rynku produktów, przy czym oczywiście powinna to być pasta z fluorem i właściwościami dopasowanymi do indywidualnych potrzeb pacjenta (np. redukująca objawy nadwrażliwości). Na rynku istnieją również specjalistyczne pasty dla pacjentów tuż po zabiegu wszczepienia implantu (np. z dodatkiem substancji antyseptycznych przyspieszających gojenie) oraz po zakończeniu całego procesu leczenia (mają np. zapobiegać występowaniu różnicy w kolorze między koroną implantu a zębami własnymi pacjenta).

Jeśli chodzi o dobór szczoteczki do zębów, również jest to kwestia indywidualna, zależna m.in. od wieku pacjenta, jego zdolności manualnych, możliwości finansowych itp. Przeprowadzone badania i obserwacje wykazują jednak, że wyższą skutecznością w redukcji odkładania się płytki nazębnej w okolicach implantu, a co za tym idzie – obniżaniem wskaźnika PI (Plaque Index) u pacjentów cechują się szczoteczki elektryczne i soniczne.

Lepszym rozwiązaniem, zwłaszcza w pierwszych miesiącach po wszczepieniu implantów, są szczoteczki soniczne. Ich działanie nie opiera się bowiem na mechanicznym, oscylacyjno-rotacyjnym ruchu główki, który może podrażniać dość wrażliwe okolice wszczepu, ale na emisji ruchów pulsacyjnych i wymiatających, które w połączeniu z delikatną, ale skuteczną pracą końcówki pozwalają rozbić i usunąć płytkę bakteryjną. Rekomendacją Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego pochwalić się mogą szczoteczki soniczne Philips Sonicare¹ – o ich czyszczącej sile przesądza otymalna praca 62 tys. ruchów na minutę w połączeniu z unikalnym kształtem końcówki oraz specjalistycznymi włóknami, zaprojektowanymi we współpracy z dentystami. Dokładnie pokrywają one każdy ząb, usuwają większą ilość płytki bakteryjnej i dokładnie czyszczą zęby do 20x mniej płytki bakteryjnej², również w trudno dostępnych miejscach dzięki włóknom nachylonym pod odpowiednim kątem, a dłuższe i elastyczne włókna boczne pozytywnie wpływają na zdrowie dziąseł.

• Higiena implantów zębowych – oczyszczanie języka

Pacjentów należy uczulać, by przy szczotkowaniu nie zapominali o regularnym oczyszczaniu języka, na którym gromadzą się osady i resztki pokarmowe, co sprawia, że jest siedliskiem bakterii, niestety dość często pomijanym w codziennej higienie. Język można oczyszczać przy pomocy odwrotu główki szczoteczki (jeśli jest wyposażona w odpowiednie wypustki) albo z wykorzystaniem specjalnej skrobaczki.

• Higiena implantów zębowych – technika szczotkowania

U pacjentów implantologicznych poleca jest technika roll szczotkowania zębów. Szczoteczkę należy ustawić w miejscu stycznym dziąsła i szyjki zęba pod kątem 45 stopni i wykonywać nią ruchy obrotowo-wymiatające, przesuwając główką szczoteczki po koronach zębów oraz dziąsłach. Główka szczoteczki powinna obejmować trzy sąsiadujące zęby – należy wykonać od 4 do 6 ruchów w jednym czyszczonym miejscu.

Niezalecane podczas codziennej higieny są za to wszelkie techniki szczotkowania oparte na ruchach poprzecznych. W ich trakcie włókna szczoteczki mogą wnikać w szczeliny dziąsłowe, drażnić i uszkadzać przyczep nabłonkowy, a to po pewnym czasie może dawać efekty w postaci obniżenia poziomu dziąsła i odsłonięcia implantu.

• Higiena implantów zębowych – nitkowanie przestrzeni międzyzębowych

U pacjentów implantologicznych nitkowanie przestrzeni międzyzębowych jest tak samo ważne jak w codziennej higienie zębów własnych. Zalegające resztki pokarmowe, biofilm oraz osad nazębny mogą prowadzić do rozwoju stanów zapalnych dziąseł oraz zaburzyć proces zrastania się implantu z kością, przy czym należy pamiętać, że ze względu na chropowatą powierzchnię implantu nić dentystyczna może się strzępić, mikrowłókna mogą osadzać się na implancie i zwiększać ryzyko rozwoju periimplantitis. Dlatego pacjenci implantologiczni wymagają szczególnego instruktażu w zakresie nitkowania, a dodatkowo można im polecić specjalne nici z usztywnianym końcem, które łatwiej jest wprowadzić w przestrzenie międzyzębowe. Jeżeli pacjent ma problemy manualne związane z nitkowaniem albo użytkuje większe odbudowy protetyczne oparte na implantach, można mu zalecić stosowanie irygatora stomatologicznego. Strumień wody pod ciśnieniem wypłukuje resztki pokarmowe nawet z najdalej położonych obszarów jamy ustnej, a dodatkowo stanowi rodzaj masażu dla tkanek miękkich, poprawiając ich ukrwienie.

• Higiena implantów zębowych – płyn do płukania jamy ustnej

Bardzo ważne w eliminacji płytki nazębnej, a dzięki temu – w zwiększaniu skuteczności leczenia implantologicznego – są płyny do płukania jamy ustnej. Badania, których wyniki zaprezentowano w „Journal of Periodontology” dowiodły, że u pacjentów posiadających co najmniej dwa implanty zębowe użytkowanie przez trzy miesiące płynów do płukania jamy ustnej o działaniu antyseptycznym znacznie zmniejszyło ilość płytki bakteryjnej w obrębie metalowych powierzchni implantu. To z kolei wpłynęło na istotną redukcję wskaźników GI (Gingival Index), PI (Plaque Index) oraz BOP (Bleeding on Probing).

Implanty zębowe są trwałą metodą uzupełniania braków w naturalnym uzębieniu pacjenta, dającą doskonałe efekty funkcjonalne i estetyczne. Kluczem do skuteczności leczenia jest jednak ścisła współpraca pacjenta z zespołem stomatologicznym, obejmująca m.in. stosowanie się do zaleceń dotyczących codziennej higieny implantów zębowych.

^₁Dla Philips Sonicare Prestige 9900

^₂W porównaniu do szczoteczki manualnej z końcówką A3 Premium All-in-One; w programie czyszczenia Clean.

Piśmiennictwo:

1. Grzyśka D., Zabieg higienizacyjny u pacjentów implantoprotetycznych, Implantologia Stomatologiczna, 2019, nr 1 (19), s. 84-88.

2. Gedrange T., Michalak F., Dominiak M., Vegh A., Kuźniarski A., Pre- i postimplantacyjna higiena jamy ustnej przy użyciu szczoteczek sonicznych, Ortodoncja, 2019, nr 2, s. 6-12.

3. Tomaszewska I., Higiena jamy ustnej dorosłych pacjentów, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/higiena-i-zabiegi-estetyczne/107909,higiena-jamy-ustnej-doroslych-pacjentow, dostęp: 10.05.2023.

4. Ciancio S.G., Lauciello F., Shibly O., Vitello M., Mather M., The Effect of an Antiseptic Mouthrinse on Implant Maintenance: Plaque and Peri-Implant Gingival Tissues, Journal of Periodontology, 1995, nr 11, s. 962-965.