Próchnica zębów to termin, który słyszymy od dziecka: z telewizyjnych i radiowych reklam past, płynów do płukania jamy ustnej i nici dentystycznych, uczą nas o niej szkolne higienistki. Często kojarzona jest z przypadłością dziecięcą i przez wielu dorosłych bagatelizowana.
Próchnica zębów jest przewlekłą chorobą, zaliczaną do chorób cywilizacyjnych i tę definicję należy zapamiętać. To nie jest tylko defekt, przebarwienie czy kwestia estetyczna. Co więcej, to właśnie próchnica jest dzisiaj najczęstszą przyczyną utraty zębów. Nie jest z pewnością chorobą wieku dziecięcego, może pojawić się u ludzi w każdym wieku – od niemowląt, którym wyżynają się pierwsze ząbki, po osoby starsze. Statystyki dotyczące próchnicy są zatrważające, według nich choroba ta dotyka aż 99% Polaków. Próchnica jest chorobą infekcyjną (nie należy mylić z chorobą zakaźną). Bakterie próchnicotwórcze mogą bowiem przenosić się z jednej osoby na drugą, co jest istotne w przypadku pierwszych zębów mlecznych. Bakterie mogą przenieść się np. od matki do dziecka. Polega na tym, że bakterie obecne w płytce nazębnej wydzielają kwasy, a te z kolei rozpuszczają twarde tkanki zębów, czyli szkliwo, zębinę i cement. Cały proces jest rzecz jasna długotrwały, ząb nie rozpuszcza się szybko. Choroba rozwija się powoli, dlatego też często łatwo przeoczyć początki próchnicy i moment, w którym należy się udać do dentysty. A najlepiej udać się po fachową pomoc od razu, ponieważ tylko w naprawdę wczesnym stadium próchnicy możliwe jest jej zatrzymanie bez zbyt daleko idącej ingerencji w zęba. Pierwszym etapem próchnicy jest demineralizacja szkliwa, która jest efektem działania kwasów. Następnie na zębach pojawiają się białe plamki, oznaczające odwapnienie. Ostatni etap to już ciemne przebarwienie, a w efekcie nieleczonej próchnicy: ból, stan zapalny, a nawet ropień. Bakterie, które powodują próchnicę mogą dostać się do krwi.
Podstawą zapobiegania próchnicy jest dbanie o higienę jamy ustnej oraz wybór odpowiedniej diety z ograniczoną ilością cukrów. Bardzo ważne jest dokładne mycie zębów pastą o odpowiedniej zawartości fluoru, właściwe szczotkowanie i dobór odpowiedniej jego techniki. Należy myć zęby min. dwa razy dziennie, zwłaszcza wieczorem, najlepiej tuż przed snem. Ważny jest też wybór dobrej szczoteczki. Tutaj szczególnie warto polecić szczoteczkę soniczną Philips Sonicare, która usuwa do 10x więcej płytki bakteryjnej.1 Rezultaty Philips Sonicare są potwierdzone w badaniach klinicznych. Ważne, by nie ograniczać mycia zębów tylko do szczotkowania, ale dbać o czystość przestrzeni między zębami. Ważne jest też regularne odwiedzanie dentysty, który wykryje ewentualną chorobą we wczesnym stadium. U najmłodszych stosuje się fluoryzację, która zawsze powinna przebiegać pod opieką osób dorosłych, a w nieco starszym wieku także lakowanie, głównie zębów trzonowych stałych. Leczenie próchnicy zależy od etapu rozwoju choroby. Na samym początku można ją zatrzymać, a nawet odwrócić. W kolejnych fazach konieczne jest usunięcie chorych tkanek zęba i zastąpienie ich plombą. W najbardziej zaawansowanym stadium może być konieczne usunięcie całego zęba i zastąpienie go protezą.
Na próchnicę mocno narażone są dzieci, ponieważ ich zęby są słabiej zmineralizowane. W zapobieganiu jej ważna jest rola rodziców, którzy zadbają o dietę i odpowiednie nawyki higieniczne. Bakterie powodujące próchnicę potrzebują do rozwoju cukru, dlatego tak często specjaliści zwracają uwagę na mycie zębów po posiłkach oraz na ograniczenie spożycia cukru. Próchnica zębów mlecznych przebiega w kilku fazach, podobnie jak próchnica u dorosłych. W przypadku dzieci łatwo jednak przeoczyć początkowy etap. Plamki na małych zębach mogą być słabo widoczne, więc im wcześniej zabierzemy dziecko na wizytę w gabinecie, tym lepiej. Nie można z tym zwlekać do czasu, aż dziecko zacznie doświadczać bólu albo do czasu, kiedy zmiany staną się widoczne. W początkowej fazie próchnicę u dzieci można bowiem zatrzymać dzięki fluoryzacji zębów. Koniecznie trzeba wybrać się do dentysty, jeśli zauważymy na dziecięcych zębach jasne przebarwienia. Wiele osób kojarzy próchnicę z ciemnymi plamkami, ale one są już objawem zaawansowanym.
Istnieje wiele rodzajów próchnicy i kilka sposobów jej klasyfikacji. Wymieniliśmy już etapy, w których powstaje próchnica: początkowa i zaawansowana. Możemy też podzielić ją na pierwotną i wtórną, a także na ostrą i przewlekłą. Próchnica ostra częściej objawia się u młodych ludzi i dzieci. Postępuje szybko, a zmiany, które powstają na zębie są miękkie, stąd jej inna nazwa – próchnica wilgotna. Próchnica przewlekła, zwana suchą, objawia się ciemniejszym przebarwieniem, ale dotknięty zmianami fragment zęba pozostaje twardy. Możemy też wyróżnić różne rodzaje próchnicy ze względu na jej miejsce występowania m.in.: ● Na powierzchniach żujących, ● Na powierzchniach przyszyjkowych, ● Na powierzchniach stycznych. Są też szczególne rodzaje próchnicy, charakteryzujące się szybkim przebiegiem, trudne do zatrzymania: okrężna (naokoło zęba, przy dziąśle), kwitnąca (obejmująca kilka zębów jednocześnie) i korzeniowa (atakująca odsłonięte korzenie).
Na początkowym etapie odpowiedzialne za zmiany są zawarte w ślinie bakterie kwasotwórcze Streptococcus mutans. To one sprawiają, że zęby ulegają demineralizacji, czego objawem są jasne plamki. Kiedy zęby stają się osłabione nasila się działanie bakterii m.in. Lactobacillus. Pożywką dla bakterii jest cukier, dlatego właśnie dieta ma tak duży wpływ na zdrowie zębów i dzieci od najmłodszych lat uczone są mycia zębów po posiłkach. Nie da się całkowicie pozbyć bakterii z zębów, ale kilka dni wystarczy, żeby bakterie powodujące próchnicę osiągnęły swój poziom krytyczny. Dlatego też zbadanie ilości bakterii pozwala przewidzieć ryzyko powstania choroby.
1. W porównaniu do szczoteczki manualnej; z końcówką C3 Premium Plaque Defence w programie czyszczenia Clean.
Power Flosser 7000
Irygator do zębów
HX3911/40
Te artykuły mogą Cię zainteresować:
Szczoteczka magnetyczna czy soniczna?
Szczoteczka magnetyczna to nowość. Dowiedz się, na czym polega ta technologia i czym różni się od sonicznej? Czym się kierować, wybierając szczoteczkę?
Dowiedz się więcej
Porównanie szczoteczek sonicznych Philips. Jaką szczoteczkę wybrać?
Szczoteczka soniczna o wiele lepiej czyści zęby od tradycyjnej szczoteczki. Jaka szczoteczka soniczna będzie najlepsza?
Dowiedz się więcej
Szczoteczka soniczna z aplikacją na telefon – jak to działa i w czym pomaga?
Szczoteczki soniczne Philips Sonicare komunikują się ze smartfonami za pomocą łączności Bluetooth. Bezpłatna aplikacja Philips Sonicare pomoże Ci zadbać o higienę jamy ustnej.
Dowiedz się więcej