Kamień nazębny

O kamieniu nazębnym słyszymy często – czy to u dentysty, czy w reklamach telewizyjnych. Czym jednak właściwie jest kamień na zębach, jak powstaje i jak go usunąć?

Kamień nazębny – jak powstaje?

Kamień nazębny naddziąsłowy, jeden z dwóch rodzajów kamienia, możemy zaobserwować gołym okiem. Ma on postać białego lub żółtego nalotu, którego nie da się usunąć zwykłym szczotkowaniem. Nie jest to jednak problem estetyczny, jak np. zwykłe przebarwienia zębów, a zdrowotny. Odkładanie się kamienia może prowadzić bowiem do innych schorzeń w jamie ustnej.

Skąd jednak bierze się kamień na zębach i jakie mogą być długofalowe skutki jego gromadzenia się? Kamień to zmineralizowana płytka nazębna, za której powstanie w dużej mierze odpowiada nasza własna ślina. Ślina zawiera w sobie bowiem składniki mineralne, którymi nasyca się płynna faza płytki. Z czasem ta mieszanka twardnieje i przeradza się w kamień nazębny. Jego porowata struktura sprawia, że kolejne warstwy kamienia osadzają się z łatwością – jest to samonapędzający się proces. Najczęściej kamień odkłada się na górnych zębach trzonowych od strony policzka i na przednich zębach od strony języka. Jest to związane z działalnością ślinianek. Skład śliny ma kluczowy wpływ na tworzenie się kamienia. Osoby, których ślina ma odczyn zasadowy, zawiera dużo szczawianów, mocznika i fosforanów, są bardziej narażone na tworzenie się kamienia. Próbki kamienia nazębnego dużo mówią o ogólnym stanie uzębienia, dlatego też są wykorzystywane w badaniach odnalezionych przez archeologów ludzkich szczątków.

Skutki gromadzenia się kamienia na zębach

Kamień nazębny wraz z płytką bakteryjną są najczęstszą przyczyną chorób przyzębia, co z czasem może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych dziąseł.

Istnieją dwa rodzaje kamienia nazębnego, które różnią się od siebie stopniem zmineralizowania i miejscem występowania: naddziąsłowy (37% minerałów) oraz poddziąsłowy (58% minerałów), bardziej zmineralizowany. Wywołują one stany zapalne dziąseł i przyzębia, objawiające się rozpulchnieniem, bolesnością, krwawieniem, a także recesją dziąseł i ruchliwością zębów. Kamień nazębny powoduje też demineralizację zębów, może także być jedną z przyczyn paradontozy. W kamieniu nazębnym znajdują się liczne bakterie, które mogą w dłuższej perspektywie powodować próchnicę. Jak widać skutki mogą być poważne i wymagać leczenia, dlatego takie ważne jest to, by regularnie usuwać kamień nazębny.

Usuwanie kamienia nazębnego

Standardowo kamień nazębny powinno się usuwać raz na pół roku, jednak częstotliwość powtarzania tego zabiegu jest kwestią dość indywidualną. Przede wszystkim ze względu na różny skład śliny, a także zróżnicowane dbanie o higienę jamy ustnej i stan przyzębia. Osoby zmagające się z chorobami muszą usuwać kamień nazębny częściej, u osób zdrowych kamień może być usuwany nawet raz na rok. Z kolei kamień nazębny u dzieci powinien być usuwany od razu, kiedy tylko zostanie zauważony.

Usuwanie kamienia nazębnego, czyli skaling, jest nie tylko profilaktyką ale podstawą leczenia chorób przyzębia. Polega on na mechanicznym, ręcznym usunięciu płytki lub na wykorzystaniu do tego narzędzi ultrasonograficznych. Istnieje też możliwość skalingu laserowego. Zabieg ten musi zostać wykonany przez profesjonalistę w gabinecie dentystycznym – zazwyczaj zajmują się nim higienistki stomatologiczne. Po usunięciu kamienia powierzchnia zęba musi zostać wypolerowana, ponieważ na gładkiej powierzchni kamień będzie osadzał się bardziej opornie. Zabieg jest bezbolesny, chociaż może w jego trakcie wystąpić lekkie krwawienie dziąseł.

Kamień nazębny można usuwać za pomocą skalingu naddziąsłowego i poddziąsłowego, w zależności od miejsca zgromadzenia się kamienia. Metoda działania jest jednak taka sama. Robi się to przede wszystkim przy pomocy ultradźwięków, które rozbijają kamień i oddzielają go od powierzchni zęba. Obydwa zabiegi są bezpieczne dla zębów i nie powodują ich uszkodzenia.

Wszelkie środki zapobiegające tworzeniu się kamienia (płyny do płukania ust czy pasty do zębów) nie rozpuszczą kamienia, który już powstał. Usuwanie kamienia nazębnego domowymi sposobami, płukankami, szczoteczką itp. nie jest możliwe. 

Powstaniu kamienia nazębnego możemy jednak przeciwdziałać, a tutaj bardzo ważne znaczenie ma codzienna higiena jamy ustnej. Jednym z fundamentów dbania o jamę ustną jest dobra szczoteczka. Warto zwrócić uwagę na szczoteczkę soniczną Philips Sonicare, która usuwa do 10x więcej płytki bakteryjnej.¹ Rezultaty Philips Sonicare są potwierdzone w badaniach klinicznych.