Z czego są zęby i jak są zbudowane?

Co to jest ząb?

Zęby to twory, które znajdują się w jamie ustnej, przede wszystkim po to, by umożliwić nam jedzenie. Czy zęby to kości? Nie, różnią się od kości kluczowymi aspektami budowy. Zęby to wyjątkowy w skali organizmu organ, pozornie niewielki, ale ważny i świetnie wymyślony przez naturę. Ludzie rodzą się bez zębów, ale już po pół roku wyrasta pierwszy, a za nim kolejne zęby - mleczaki. Jest ich 20, bo tyle mieści się w dziecięcej szczęce. W wieku mniej więcej 6 lat dziecko zaczyna gubić mleczaki, a w ich miejsce wyrastają stałe. Ile zębów stałych ma człowiek?  Dwunastolatek ma najczęściej komplet stałych zębów, czyli 28. Tylko na ósemki, czyli zęby mądrości, trzeba czasem poczekać jeszcze kilka lub kilkanaście lat. Z ostatnimi trzonowcami są łącznie 32 zęby.

Z czego składa się ząb?

Zacznijmy omawiać budowę zęba od anatomii. Części zęba to:

• korona – widoczna ponad dziąsłem część zęba. W zależności od rodzaju zęba, korona ma różne kształty i rozmiary;
• szyjka – łączy koronę z korzeniem;
• korzeń – trzyma ząb we właściwej pozycji. Zęby mają od 1 do 3–4 korzeni, chociaż zdarza się i więcej. Długość korzenia, a w zasadzie jego pole powierzchni, wpływa na stabilność zęba.

To najbardziej ogólny podział części anatomicznych zęba. W ludzkiej szczęce występują cztery rodzaje zębów: siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce, które w widoczny sposób różnią się  między sobą. Budowa zęba jedynki, czyli siekacza, na pierwszy rzut oka różni się od budowy zęba trzonowego, czyli na przykład siódemki. Jakie to różnice?

• siekacze, czyli przednie zęby, mają część sieczną - inaczej gryzącą - która jest szeroka i cienka, przypominająca w kształcie dłuto. Najczęściej mają po jednym korzeniu;
• kły wyróżnia „szpic”, rodzaj guzka mniej więcej w połowie brzegu. Zwykle mają po jednym korzeniu;
• przedtrzonowce zamiast części siecznej mają powierzchnię żującą, dlatego na ich wierzchu są wzniesienia, rodzaj punktów lub guzków, zwykle dwa. Zęby te mają 1-2 korzenie;
• trzonowce to płaskie zęby w tylnej części jamy ustnej, każdy ma cztery lub pięć guzków. Mają też 2-4 korzenie.

Z czego są zęby stałe?

Teraz już wiemy, z czego zbudowane są zęby. Co ciekawe, budowa zęba stałego nie różni się znacząco od mlecznego . Szkliwo mleczaka jest mniej zmineralizowane, a więc słabsze, dlatego też pierwsze zęby są bardziej narażone na próchnicę. Szyjkę mleczaka otacza pierścień szkliwa, korzenie się mniejsze i słabsze – wiąże się to z odczuwalnym rozchwianiem mleczaków. Podobne rozchwianie w przypadku zębów stałych świadczy o chorobie i lepiej szybko skonsultować to ze stomatologiem. Zęby mleczne i stałe różnią się też kolorem: te pierwsze mają barwę biało-niebieską, a drugie – biało-żółto-kremową, o ile są zdrowe.

Skąd się biorą choroby zębów?

Skoro budowa zęba jest tak dobrze przemyślana, a szkliwo takie twarde, to skąd biorą się choroby zębów? Niestety: z naszych zaniedbań i niedokładnego lub zbyt rzadkiego mycia zębów. Kiedy jemy, pijemy albo palimy papierosy, na zębach gromadzi się osad, czyli płytka nazębna. To idealne środowisko życia dla bakterii, które żywią się cukrem i wydzielają kwasy niszczące szkliwo, a potem kolejne tkanki zęba – tak powstaje próchnica. Płytka nazębna z czasem zmienia się w kamień nazębny, który z kolei jest pierwszym krokiem do chorób i stanów zapalnych dziąseł, również paradontozy. Jak do tego nie dopuścić?